ΠEPIΛHΨEIΣ OMIΛIΩN 1 2

ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ
ΑΠΟ ΤΑ ΚΥΚΛΑΔΙΚΑ ΕΙΔΩΛΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΤΕΡΗ ΛΑΪΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Τετάρτη 5 Φεβρουαρίου 2003
Ζέτα Καλογεροπούλου

H αυγή του πολιτισμού: η Nεολιθική και Kυκλαδική τέχνη

Ο νεολιθικός και κυκλαδικός πολιτισμός αποτελεί θέμα της ενότητας αυτής. Ειδικότερα θα παρουσιαστεί ο Nεολιθικός πολιτισμός με έμφαση στα στοιχεία εκείνα που δημιούργησαν το υπόβαθρο για την ανάπτυξη των πολιτισμών του Aιγαίου κατά την Eποχή του Xαλκού, Τέλος, θα επικεντρωθούμε στην Kυκλαδική τέχνη και στην ακτινοβολία της στη μοντέρνα τέχνη.

Τετάρτη 12 Φεβρουαρίου 2003
Ζέτα Καλογεροπούλου

Στους λαβύρινθους του Μίνωα: η Mινωική Kρήτη

Πρόκειται για μια παρουσίαση της Mινωϊκής κοινωνίας, όπως αυτή αντανακλάται στα αρχαιολογικά ευρήματα. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα γίνει επίσης σύντομη αναφορά στα προβλήματα της σύγχρονης έρευνας.

Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου 2003
Ζέτα Καλογεροπούλου

Tο ηρωικό παρελθόν των Eλλήνων:
ο Mυκηναϊκός κόσμος

Στην ενότητα αυτή θα παρουσιαστεί ο μυκηναϊκός πολιτισμού κατά την περίοδο της ακμής και της παρακμής του. Το ενδιαφέρον της παρουσίασης θα εστιαστεί στην κοινωνία, την οργάνωσή της και τον τρόπο ζωής στο μυκηναϊκό κόσμο.

Tετάρτη 26 Φεβρουαρίου 2003
Δρ. Δημήτρης Παλαιοθόδωρος

Η δόξα της Ελλάδας:
Αρχιτεκτονική και Πολεοδομία της Αρχαϊκής και Κλασικής περιόδου

Το μάθημα αυτό επιχειρεί μια επισκόπηση της ελληνικής αρχιτεκτονικής από τις ταπεινές απαρχές της κατά τη γεωμετρική ως την ύστερη κλασική περίοδο. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στα περίφημα αρχιτεκτονικά μνημεία του 5ου αι., όπως ο ναός του Δία στην Ολυμπία και ο Παρθενώνας.

Τετάρτη 5 Μαρτίου 2003
Δρ. Ευρυδίκη Λέκα

Από τους Κούρους στον Πραξιτέλη:
η γέννηση και η κορύφωση της Ελληνικής Γλυπτικής

Στην ενότητα αυτή θα επιχειρηθεί μία επισκόπηση της ελληνικής γλυπτικής των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων με έμφαση στα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής γλυπτών του 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. (Αττική, Πελοπόννησος, Κυκλάδες, Νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, Μικρά Ασία), στα έργα μεγάλων δημιουργών του 5ου και 4ου αιώνα, όπως ο Φειδίας, ο Πολύκλειτος, ο Πραξιτέλης και ο Σκόπας και τέλος στο γλυπτό διάκοσμο σημαντικών μνημείων όπως ο Ναός του Δία στην Ολυμπία και ο Παρθενώνας.

Τετάρτη 12 Μαρτίου 2003
Δρ. Δημήτρης Παλαιοθόδωρος

Η γέννηση της εικόνας:
Αγγειογραφία και Μεγάλη Ζωγραφική στην Αρχαία Ελλάδα

Η απεικόνιση του ανθρώπινου σώματος στη δυτική ζωγραφική ξεκινά με την ελληνική γεωμετρική τέχνη. Στο μάθημα αυτό επιχειρείται μια συνολική αποτίμηση της εικονιστικής παράδοσης των Ελλήνων από την εποχή της γέννησης της εικόνας ως την περίοδο του τάφου του Φιλίππου του Β΄, με ιδιαίτερη έμφαση στην αγγειογραφία του 6ου και του 5ου αι. π.Χ.

Τετάρτη 19 Μαρτίου 2003
Δρ. Θάνος Σίδερης

Αριστουργήματα Μικροτεχνίας:
πολύτιμα κι εξωτικά υλικά στην Αρχαιότητα

Η κοσμηματοποιία, η αργυροχοΐα, η τορευτική και η υαλουργία είναι μερικές από τις τέχνες που έκαναν προσιτή την πολυτέλεια στους θνητούς και μπορούσαν να ευφράνουν τους θεούς. Ο χρυσός και ο άργυρος, αλλά και το ελεφαντόδοντο, το κεχριμπάρι, τα δόντια ιπποπόταμου και τα αυγά στρουθοκαμήλου ήταν τα πολύτιμα, σπάνια κι εξωτικά υλικά από τα οποία στην αρχαιότητα Πόπως και σε άλλες εποχές- κατασκευάζονταν τα όνειρα χλιδής, κοινωνικής καταξίωσης, και τελικά εξουσίας.

Τετάρτη 26 Μαρτίου 2003
Δρ. Γεώργιος Ζάχος
Δρ. Δημήτρης Παλαιοθόδωρο

Από το Μέγα Αλέξανδρο στον Αδριανό: η Αρχιτεκτονική της Ελληνιστικής και της Ρωμαϊκής περιόδου

Στο πρώτο μέρος του μαθήματος θα ασχοληθούμε με τη δημόσια και ιδιωτική αρχιτεκτονική στα βασίλεια των Διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου, με ιδιαίτερη έμφαση στα μνημεία των λαμπρών πόλεων της Περγάμου, της Πριήνης, της Εφέσου, της Πέλλας και της Μεσσήνης.
Στο δεύτερο μέρος θα περάσουμε στη Ρώμη για να δούμε τα fora των Αυτοκρατόρων. Ξεκινώντας από το Κολοσσαίο θα μιλήσουμε για τα ρωμαϊκά αμφιθέατρα, θα συνεχίσουμε με το Ωδείο του Ηρώδη του Αττικού στην Αθήνα και μετά θα «βγούμε» στην ύπαιθρο για να επισκεφθούμε βίλλες και υδραγωγεία.

Τετάρτη 2 Απριλίου 2003
Δρ. Ευρυδίκη Λέκα

Η ανθρώπινη διάσταση στην Ελληνική Γλυπτική:
από το Μέγα Αλέξανδρο στα αυτοκρατορικά πορτρέτα

Στο μάθημα θα προσεγγίσουμε την ελληνική γλυπτική των ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων με έμφαση στην τέχνη του πορτρέτου και στην παραγωγή των μεγάλων σχολών πλαστικής της Ρόδου, της Αλεξάνδρειας, της Περγάμου, της Εφέσου και της Αττικής.

Τετάρτη 9 Απριλίου 2003
Βασίλης Σιαμέτης

Από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη:
ανακαλύπτοντας την τέχνη της Ύστερης Αρχαιότητας (3ος-4ος αι. μ.Χ.)

Στο μάθημα θα εξεταστούν οι ιστορικές μαρτυρίες που σκιαγραφούν τη σταδιακή αποδοχή της απεικόνισης του Θείου από την εκκλησιαστική κοινότητα, αλλά και οι καλλιτεχνικές δημιουργίες της ύστερης αρχαιότητας (3ος-4ος αι.), μέσω των οποίων διασαφηνίζονται εν μέρει οι σχέσεις της χριστιανικής τέχνης με εκείνη των εθνικών και των εβραίων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη ζωγραφική των κατακομβών, στη γλυπτική των σαρκοφάγων και στα έργα της μικροτεχνίας.

Οι δρόμοι προς τη μεσαιωνική τέχνη:
η περίοδος του Θεοδοσίου και του Ιουστινιανού

Κατά τη διάρκεια του 5ου αιώνα η ρωμαϊκή αυτοκρατορία χωρίζεται οριστικά σε ανατολική και δυτική. Τα ερειπωμένα μνημεία αυτής της περιόδου μαρτυρούν την ακμή και την ισχύ της. Η αίσθηση του μεγαλείου και η διάθεση επίδειξης χλιδής που διακρίνουν τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό οδηγούν τον επόμενο αιώνα στην οικοδόμηση ενός πλήθους θρησκευτικών, κοσμικών και στρατιωτικών κτηρίων και στην πολυδάπανη διακόσμησή τους.

Από την Aναστήλωση των εικόνων
στην τέχνη της εποχής των Κομνηνών .

H Αναστήλωση των εικόνων το 843 σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής των εικαστικών τεχνών στη Βυζαντινή αυτοκρατορία. Στόχο της ενότητας αυτής είναι η γνωριμία με την τέχνη της μέσης βυζαντινής περιόδου, η οποία διαρκεί μέχρι τα τέλη του 12ου αιώνα και αποτυπώνει με τον καλύτερο τρόπο την πολιτιστική ακμή της βυζαντινής αυτοκρατορίας.

Η ιερατική βυζαντινή τέχνη μετουσιώνει το ανθρώπινο συναίσθημα:
η Παλαιολόγεια Αναγέννηση

Η επιστροφή και μίμηση κλασικών προτύπων, ο ρεαλισμός αλλά και η μυστικιστική και υπερβατική ατμόσφαιρα, η έντονη έκφραση συναισθημάτων συγκαταλέγονται στα επιτεύγματα της τέχνης της υστεροβυζαντινής περιόδου. Στόχος αυτής της ενότητας θα είναι η γνωριμία με την υστεροβυζαντινή τέχνη μέσα από τις μορφές της, αλλά και μέσα από τα μνημεία στις διάφορες περιοχές του βυζαντινού κράτους και σ' αυτές της πολιτισμικής του ακτινοβολίας.

Από τον Άγγελο στον Ελ Γκρέκο:
η Ζωγραφική κατά τη Μεταβυζαντινή περίοδο

Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης στα 1453 δεν αποτέλεσε το τέλος της παραγωγής έργων εκκλησιαστικής τέχνης. Οι ζωγράφοι της λεγόμενης κρητικής-ιταλοκρητικής σχολής και εκείνης της βορειοδυτικής Ελλάδας γίνονται οι φορείς της καλλιτεχνικής ανάπτυξης των μεταβυζαντινών αιώνων, η οποία χαρακτηρίζεται από την δημιουργική μετουσίωση της τέχνης των Παλαιολόγων και των επιδράσεων της ιταλικής τέχνης. Οι περίτεχνες εικόνες των κρητών ζωγράφων και τα τεράστια εικονογραφημένα σύνολα των μοναστηριακών συγκροτημάτων του Αγίου Όρους, της Ηπείρου και της Θεσσαλίας αποτελούν τα λαμπρότερα δείγματα της μεταβυζαντινής τέχνης.

Λαϊκός Πολιτισμός και Παράδοση: αναζητήσεις, μύθοι, προσεγγίσεις
(19ος-20ός αι.)

Στόχος της εισήγησης είναι η εξέταση των εννοιών του "πολιτισμού", του "λαϊκού πολιτισμού" και της "παράδοσης", έτσι όπως διαμορφώθηκαν και
εξελίχθηκαν από το 19ο αιώνα έως σήμερα. Θα αναφερθούμε επίσης στην
ιδιαίτερη "οπτική" της λαογραφίας και της ανθρωπολογίας, δηλαδή των κλάδων εκείνων που ασχολούνται με τη μελέτη του πολιτισμού. Παραδειγματική αναφορά θα γίνει στην περίπτωση της ελληνικής λαογραφίας, τόσο στους θεμελιωτές της (Πολίτης Κυριακίδης) όσο και στους σύγχρονους (Μερακλής, Κυριακίδου-Νέστορος). Με άλλα λόγια, μια αναδρομή στην "ιστορία των πολιτισμικών σπουδών".